Schijnzelfstandigheid in de bouw: tijd voor échte handhaving

Soms wel twintig of dertig jaar, zonder enige afwisseling. Op papier zelfstandig, in de praktijk nauwelijks te onderscheiden van een vaste werknemer.

Een hardnekkige constructie

Het werkt als volgt: een bouwbedrijf huurt een zzp’er in via een bemiddelaar. Die bemiddelaar fungeert als tussenpersoon, factureert en zorgt ervoor dat alle papieren kloppen. Totdat de Belastingdienst op de stoep staat. Dan stopt de bemiddelaar plotseling – maar het werk stopt niet. Binnen de kortste keren neemt een andere partij de omzet over en verandert er feitelijk niets.

Deze stoelendans van intermediairs ondermijnt de wet- en regelgeving. Wat bedoeld is als een systeem voor écht zelfstandig ondernemerschap, wordt misbruikt om loondienst te ontwijken. De opdrachtgever profiteert van flexibiliteit en lagere lasten, terwijl de zzp’er vaak jarenlang in een afhankelijkheidssituatie verkeert – zonder bescherming, zonder pensioen, zonder zekerheid.

De praktijk: alles blijft bij het oude

De Belastingdienst voert wél controles uit, maar de handhaving is gefragmenteerd en weinig zichtbaar. En zolang bemiddelaars weten dat een bezoekje van de fiscus vooral leidt tot een tijdelijk uitwijken naar een andere partij, blijft het systeem doordraaien. De arbeidsrelatie blijft inhoudelijk exact hetzelfde.

Dit is niet alleen oneerlijk tegenover echte ondernemers die zich wél aan de regels houden, maar ook tegenover werknemers in loondienst, die wel belasting en premies betalen voor hun sociale zekerheid.

Oproep: Belastingdienst, ga écht handhaven

Het is tijd voor een krachtiger optreden. Daarom deze oproep aan de Belastingdienst:

• Voer structurele en sectorgerichte controles uit in de bouw, gericht op langdurige zzp-constructies via bemiddelaars.
• Pak niet alleen de bemiddelaar aan, maar onderzoek ook de opdrachtgever die structureel zelfstandigen inzet onder schijn van zelfstandigheid.
• Maak handhaving zichtbaar. Publiceer cijfers, deel voorbeelden, laat zien dat er wordt opgetreden. Alleen dan verandert het gedrag in de keten.

Zolang de pakkans klein is en de consequenties beperkt zijn, blijft het systeem zoals het is: een doorlopende roulatie van papieren oplossingen om wetgeving te ontwijken.

Echte keuzes maken

De inzet van zzp’ers in de bouw is niet per definitie verkeerd. Maar dertig jaar voor dezelfde opdrachtgever via een reeks bemiddelaars? Dat is géén ondernemerschap. Dat is uitstel van een dienstverband.

We moeten nu kiezen: of we beschermen echt zelfstandig ondernemerschap – of we laten een grijs circuit bestaan waarin iedereen wegkijkt. De tijd van pappen en nathouden is voorbij.